Ο "σιωπηλός" Καρκίνος Ωοθηκών

Αντιπροσωπεύει περίπου το 3 % των κακοήθων όγκων που εμφανίζονται στις γυναίκες.
Βρίσκεται στην 10η θέση σε ποσοστά προσβολής από καρκίνο στην γυναίκα.
Είναι ο πλέον θανατηφόρος, προκαλώντας περισσότερους θανάτους από όλους τούς άλλους κακοήθεις όγκους, που εντοπίζονται στο γεννητικό σύστημα τής γυναίκας.
Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών στην ζωή μιας γυναίκας είναι γύρω στο 1:71.
Στο 70 % των ασθενών η διάγνωση γίνεται στο Στάδιο ΙΙΙ ή IV, λόγω των ενδοπεριτοναϊκών και απομακρυσμένων μεταστάσεων.
Οι γυναίκες με μετάλλαξη στα γονίδια BRCA, έχουν 40 % κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου ωοθηκών.

Από όλους τους όγκους που δημιουργούνται στις ωοθήκες, οι λειτουργικές κύστεις της ωοθήκης αποτελούν το 24%, τα καλοήθη νεοπλάσματα το 70% και τα κακοήθη μόλις το 6%.

Ο καρκίνος των ωοθηκών δυστυχώς δεν παρουσιάζει κάποια ιδιαίτερη συμπτωματολογία στα αρχικά στάδια, εκτός αν σπάνια συμβεί συστροφή ή ρήξη τού όγκου. Η ασυμπτωματική πορεία σε συνδυασμό με την ενδοπεριτοναϊκή εντόπιση και διασπορά του, καθιστούν δύσκολη την πρώιμη διάγνωση της νόσου.

Οι περισσότερες ασθενείς παρουσιάζουν μη ειδικά συμπτώματα, όπως είναι:

Τα διάχυτα κοιλιακά ενοχλήματα
Η δυσφορία
Η κούραση
Τα δυσπεπτικά ενοχλήματα
Μια πρησμένη κοιλιά
Τα φουσκώματα
Αίσθημα ότι χορταίνεις γρήγορα όταν τρώς
Γενικά οι διαταραχές από το γαστρεντερικό σύστημα
Αίσθημα για ούρηση πιο συχνά από το συνηθισμένο

Επειδή η παραπάνω συμπτωματολογία δεν οδηγεί έγκαιρα στον γυναικολογικό έλεγχο, έχει ορθά λεχθεί ότι “πολλοί καρκίνοι των ωοθηκών επιπλέουν σέ μία θάλασσα από αντιόξινα και σόδες”, γιατί έτσι αντιμετωπίζονται αρχικά τα ήπια συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα.

Οι παραπάνω εκδηλώσεις από το γαστρεντερικό σύστημα πρέπει να οδηγούν και σε πλήρη γυναικολογικό έλεγχο, εάν τα συμπτώματα εμφανίζονται για πρώτη φορά, είναι ασυνήθη και διαρκούν για τουλάχιστον 2-3 εβδομάδες. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται όταν αφορούν γυναίκες πού βρίσκονται στην κλιμακτήριο ή στην εμμηνόπαυση.

Στην προχωρημένη νόσο τα συμπτώματα πού αφορούν στον καρκίνο των ωοθηκών είναι ο πόνος πού εντοπίζεται στην κάτω κοιλία (εμφανίζεται σέ ποσοστό 57%), η κοιλιακή διάταση (51%), η κολπική αιμόρροια (25%) και το αίσθημα τής παρουσίας μάζας στο υπογάστριο (3%).

Η ακριβής αιτία του καρκίνου των ωοθηκών είναι άγνωστη.

Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για καρκίνο των ωοθηκών :

Ηλικία άνω των 50 ετών. Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι σπάνιος σε γυναίκες κάτω των 40 ετών. Οι περισσότεροι καρκίνοι των ωοθηκών αναπτύσσονται μετά την εμμηνόπαυση. Οι μισοί από αυτούς εντοπίζονται σε γυναίκες ηλικίας 63 ετών και άνω.
Ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού καρκίνου των ωοθηκών ή του μαστού. Ο κίνδυνος καρκίνου των ωοθηκών αυξάνεται εάν η μητέρα, η αδερφή ή η κόρη έχει (ή είχε) καρκίνο των ωοθηκών.
Κληρονομικό σύνδρομο καρκίνου μαστών και ωοθηκών. Αυτό το σύνδρομο προκαλείται από κληρονομικές μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 , καθώς πιθανώς και σε ορισμένα άλλα γονίδια που δεν έχουν ακόμη βρεθεί. Το σύνδρομο συνδέεται με υψηλό κίνδυνο καρκίνου του μαστού, καθώς και με καρκίνους των ωοθηκών, της σάλπιγγας και του περιτοναίου.
- Ο κίνδυνος καρκίνου των ωοθηκών για γυναίκες με μετάλλαξη BRCA1 εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 35% και 70%. Αυτό σημαίνει ότι αν 100 γυναίκες έχουν μετάλλαξη BRCA1 , 35 έως 70 από αυτές θα προσβληθούν από καρκίνο των ωοθηκών.
- Για τις γυναίκες με μεταλλάξεις BRCA2 ο κίνδυνος έχει εκτιμηθεί ότι είναι μεταξύ 10% και 30% μέχρι την ηλικία των 70 ετών.
- Αυτές οι μεταλλάξεις αυξάνουν επίσης τους κινδύνους για πρωτοπαθές περιτοναϊκό καρκίνωμα και καρκίνωμα της σάλπιγγας.
- Συγκριτικά, ο κίνδυνος καρκίνου των ωοθηκών για τις γυναίκες του γενικού πληθυσμού είναι μικρότερος από 2%.
Κληρονομικός μη πολυποδικός καρκίνος του παχέος εντέρου (HNPCC) – σύνδρομο Lynch. Οι γυναίκες με αυτό το σύνδρομο έχουν υψηλό κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ενδομητρίου και καρκίνο των ωοθηκών. Πολλά διαφορετικά γονίδια ( όπως MLH1 , MSH2 , MSH6 , PMS2, και EPCAM ), μπορούν να προκαλέσουν αυτό το σύνδρομο. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών σε γυναίκες με κληρονομικό μη πολυποδικό καρκίνο του παχέος εντέρου είναι περίπου 10%. Περίπου 1% όλων των καρκίνων του επιθηλίου των ωοθηκών εμφανίζεται σε γυναίκες με αυτό το σύνδρομο.
Νόσηση από καρκίνο του μαστού.
Λήψη θεραπείας γονιμότητας. Η θεραπεία γονιμότητας με εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο του τύπου των όγκων των ωοθηκών, που είναι γνωστός ως “οριακής κακοήθειας”. Άλλες μελέτες, ωστόσο, δεν έχουν δείξει αυξημένο κίνδυνο διηθητικού καρκίνου των ωοθηκών με φάρμακα γονιμότητας.

Λήψη θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης (HRT)
Ύπαρξη ενδομητρίωσης
Παχυσαρκία. Οι παχύσαρκες γυναίκες (όσες έχουν δείκτη μάζας σώματος [ΔΜΣ] τουλάχιστον 30, έχουν πιθανώς υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο των ωοθηκών, αλλά όχι απαραίτητα τους πιο επιθετικούς τύπους, όπως ορώδεις καρκίνους υψηλού βαθμού. Η παχυσαρκία μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά τη συνολική επιβίωση μιας γυναίκας με καρκίνο των ωοθηκών.
Τεκνοποίηση – Ηλικία τεκνοποίησης. Οι γυναίκες που έχουν την πρώτη τους πλήρη εγκυμοσύνη μετά την ηλικία των 35 ετών ή που δεν ολοκλήρωσαν ποτέ μια εγκυμοσύνη, έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
Πολύχρονη χρήση τάλκ
Έκθεση στον αμίαντο
Κάπνισμα
Έλλειψη άσκησης

Ένας παράγοντας κινδύνου, είναι οτιδήποτε αυξάνει την πιθανότητα να νοσήσει κάποιος από μια ασθένεια όπως ο καρκίνος. Αλλά το να υπάρχει ένας παράγοντα κινδύνου ή ακόμα και πολλοί, δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει και η ασθένεια.

Διάγνωση

Η διάγνωση θα στηριχθεί :

Στην γυναικολογική κλινική εξέταση
Στα υπερηχογραφικά ευρήματα
Στα απεικονιστικά ευρήματα ( αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία )
Στις εργαστηριακές εξετάσεις ( CA-125, HE4, Γονιδιακοί έλεγχοι)

Ακριβέστερη διάγνωση έχουμε με τους υπολογισμούς του Δείκτη Κακοήθειας ( RMI ), και του δείκτη κακοήθειας ROMA.

Στον δείκτη RMI, γίνεται συνεκτίμηση :

των υπερηχογραφικών ευρημάτων
της μέτρηση του CA-125 και

του εάν υπάρχει εμμηνόπαυση ή όχι στην γυναίκα

Ενώ στον δείκτη ROMA, γίνεται συνεκτίμηση :

της μέτρησης του CA-125
της μέτρησης της HE4
του εάν υπάρχει εμμηνόπαυση ή όχι στην γυναίκα

Επομένως τα κλινικά και υπερηχογραφικά ευρήματα πρέπει να συνδυαστούν με την εκτίμηση των παραγόντων κινδύνου από το ιστορικό, με τους βιοχημικούς νεοπλασματικούς δείκτες, με τα αποτελέσματα του γενετικού ελέγχου αν είναι διαθέσιμα και να βασιστούν σε μια ορθή κλινική κρίση.

Σταδιοποίηση

Τα στάδια του καρκίνου των ωοθηκών είναι 4 και δυστυχώς λόγω της ασυμπτωματικής αρχικής πορείας, πάνω από τα 2/3 των περιστατικών, διαγιγνώσκονται σε στάδια ΙΙΙ και IV. Η επιβίωση έχει άμεση σχέση με το στάδιο της νόσου.

Θεραπεία

Οι κύριες θεραπείες είναι:

Χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους του καρκίνου. Περιλαμβάνει αφαίρεση και των δύο ωοθηκών, της μήτρας και των σαλπίγγων, αφαίρεση του μείζονος επιπλόου, αφαίρεση της σκωληκοειδούς απόφυσης, πολλαπλές βιοψίες για σταδιοποίηση.
Χημειοθεραπεία. Συνήθως χρησιμοποιείται μετά από χειρουργική επέμβαση, αλλά περιστασιακά χρησιμοποιείται πριν από τη χειρουργική επέμβαση, για τη συρρίκνωση του καρκίνου.
Ανοσοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία. Λόγω της ενδοκοιλιακής διασποράς του καρκίνου, έχει πτωχά αποτελέσματα.

Συμπερασματικά

Όσο νωρίτερα διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί ο καρκίνος των ωοθηκών, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες ίασης.

Συνολικά, περίπου οι μισές γυναίκες με καρκίνο των ωοθηκών θα ζήσουν για τουλάχιστον 5 χρόνια μετά τη διάγνωση και περίπου 1 στις 3 θα ζήσει τουλάχιστον 10 χρόνια.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ:

https://www.cancer.org/cancer/ovarian-cancer/causes-risks-prevention/prevention.html

Seiden, Michael (2015). “Gynecologic Malignancies, Chapter 117”. MGraw-Hill Medical. Archived from the original on September 10, 2017. Retrieved June 24, 2017.

Geomini P, Kruitwagen R, Bremer GL, Cnossen J, Mol BW (February 2009). “The accuracy of risk scores in predicting ovarian malignancy: a systematic review”. Obstetrics and Gynecology. 113 (2 Pt 1): 384–94. doi:10.1097/AOG.0b013e318195ad17. PMID 19155910. S2CID 24585101