• Ο Ιπποκράτης (460 π.χ.) χρησιμοποίησε φυτά και βότανα γιατί πίστευε βαθιά στην δύναμη της φύσης και είχε επιλέξει περίπου 250 φυτά. Για την προμήθεια και διάθεση αυτών συνεργαζόταν με βοτανολόγους, οι οποίοι ονομάζονταν ριζοτόμοι.
  • Η Μαντζουράνα, Ρίγανη, Δάφνη, Μυρτιά, Ιτιά ήταν απαραίτητα βότανα στο οικιακό ή προσωπικό φαρμακείο των αρχαίων υμών προγόνων.
  • Η μελέτη της βαλσαμικής κληρονομιάς των αρχαίων Ελληνικών Ασσυρίων, Αιγυπτίων τα τελευταία 100 χρόνια,  αποτέλεσε την βάση της ανακάλυψης και ανάπτυξης μεγάλου μέρους (~ 80%) των φαρμάκων που έχουμε σήμερα στην διάθεσή μας στις αναπτυγμένες κοινωνίες.

Σήμερα παρά τον σημαντικό αριθμό συνταγογραφούμενων φαρμάκων για την καταπολέμηση της αϋπνίας, υπάρχουν πολλά συμπληρώματα διατροφής που βασίζονται σε συστατικά όπως η Βαλεριάνα, ο Λυκίσκος και το Χαμομήλι, τα οποία ευρέως χρησιμοποιούνται από αυτούς που θέλουν να λύσουν το πρόβλημα της αυπνίας με φυσικούς τρόπους, αποφεύγοντας τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκαλούν τα φάρμακα.

Στην σύγχρονη Φυτοθεραπευτική βιβλιογραφία αναφέρονται πάνω από 67 βότανα με κατασταλτική δράση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) και που εμφανίζουν αγχολυτική ή/και ηρεμιστική ή/και υπνωτική δράση.

Ωστόσο η δράση τους δεν είναι πάντα επαρκώς και εκτενώς κλινικά τεκμηριωμένη και συχνά οι ισχυρισμοί δράσης, βασίζονται σε λαϊκές παραδόσεις και αναφορές σε μεμονωμένα περιστατικά, ενώ κάποια από αυτά έχουν αποδεδειγμένη δράση μέσω κλινικών μελετών.

Χαμομήλι / chamomile/Matricaria

Το Χαμομήλι είναι διαδεδομένο σε όλο το δυτικό κόσμο και κυκλοφορούν πολλές μορφές αποξηραμένων ανθών για αφεψήματα, και χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό/ χαλαρωτικό.

Ο μηχανισμός δράσης παραμένει ακόμα ασαφής.

Από μελέτες σε πειραματόζωα φαίνεται ότι κάποια φλαβονοειδή που περιέχονται στο χαμομήλι, επιδρούν στους υποδοχείς του εγκεφάλου υπεύθυνους για την ηρεμιστική τους δράση.

Σε άλλη μελέτη σε ανθρώπους χρησιμοποιήθηκε χαμομήλι σε ασθενείς πριν από καρδιακό καθετηριασμό όπου οι 10/στους 12 ασθενείς κοιμήθηκαν λίγο μετά την κατανάλωση χαμομηλιού.

Ανευρίσκεται σε μορφή αποξηραμένων ανθών αλλά και ως αιθέριο έλαιο και σε μορφή αλκοολικού διαλύματος.( βάμμα).

KAVA /Piper Methysticum

Η ρίζα του θάμνου piper methysticum ( που είναι μέλος της οικογένειας πιπεριάς) που φύεται στις νήσους νοτίως του Ειρηνικού, χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για την ηρεμιστική της δράση και τα τελευταία χρόνια έχει κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη ως φυτοθεραπευτικό σκεύασμα.

Τελευταία διαπιστώθηκε ότι ενώ είναι πολύ δραστικό και αποτελεσματικό φυτοθεραπευτικό,  όμως ταυτόχρονα τεκμηριώθηκε η τοξική επίδραση στο συκώτι και οι φαρμακοεπαγρυπνικές αρχές επισημαίνουν την ανάγκη προσοχής στην χρήση KAVA.

Οι κλινικές μελέτες δείχνουν παρόμοια αποτελεσματικότητα με τις « ηρεμιστικές» Βενζοδιαζεπίνες (diazepam/Valium/Stedon) και το «αντικαταθλιπτικό» (Bouspiron/bespar) εν τούτοις η πιθανή ηπατοτοξικότητα καθιστά αν όχι απαγορευτική, ανασταλτική την χρήση τους.

Λυκίσκος/ Hop – Humulus Lupulus

Ο Λυκίσκος είναι φυτό που ανήκει στην οικογένεια των κανναβινοειδών και τα άνθη του χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια για την παρασκευή της μπύρας και η θεραπευτική τους δράση είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Μάλιστα από την προβυζαντινή περίοδο συνήθιζαν να γεμίζουν τα μαξιλάρια με αποξηραμένα άνθη λυκίσκου για να επιτυγχάνεται καλύτερος και πιο ευχάριστος ύπνος.

Αργότερα η επιστημονική παρατήρηση του ότι οι εργάτες των φυτειών λυκίσκου είχαν αυξημένη τάση υπνηλίας οδήγησε στην κλινική διερεύνηση της δράσης του πολύτιμου αυτού φυτού.

Σε πειραματόζωα αξιολογήθηκε και υπνωτική, κατασταλτική, αναλγητική και αντισπασμωδική δράση.

Μέσω κλινικών μελετών σε ανθρώπους επιβεβαιώθηκε η βελτίωση όλων των παραμέτρων στις διαταραχές ύπνου, δράση που αυξάνεται σημαντικά όταν συνεργικά ο λυκίσκος χορηγείται με την Βαλεριάνα.

Λεβάντα/Lavandula Angustifolia

Η ευρέως γνωστή Λεβάντα ως αρωματικό φυτό τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να χρησιμοποιείται και για τις αρωματοθεραπευτικές της ιδιότητες, καθότι η τοπικά εφαρμοζόμενη ή οσφριζόμενη λεβάντα έχει και μια ήπια αγχολυτική επίδραση.

Πράγματι συχνά συστήνεται στην κρεβατοκάμαρα ή στο κρεβάτι να εφαρμόζονται λίγες σταγόνες ελαίου λεβάντας για πιο ευχάριστο ύπνο, εν τούτοις δεν χρησιμοποιείται ως από του στόματος χορηγούμενο φάρμακο διαταραχών ύπνου.

Lemon Balm / Melissa officinalis / Μελισσόχορτο

Το αφέψημα του «νόστιμου» και ευχάριστου στη γεύση Λεμονόχορτου χρησιμοποιείται ως χαλαρωτικό και ευ πεπτικό.

Οι μελέτες σε πειραματόζωα καταδεικνύουν μια ήπια κατασταλτική δράση, όμως το αποτέλεσμα αυτό δεν επιβεβαιώνεται και σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους όταν χρησιμοποιήθηκε ως μονοθεραπεία.

Αντίθετα, σε συνδυασμό με Βαλεριάνα η αγχολυτική του δράση αυξάνεται χωρίς να φθάνει στα επίπεδα του συνδυασμού της Βαλεριάνας με Λυκίσκο!!!!

Ρολογιά/ Passion Flower / Passiflora

Το πολύ εντυπωσιακό λουλούδι της ρολογιάς που πράγματι θυμίζει καντράν ρολογιού με δείκτες ( εξ ου και η ονομασία του ) ωριμάζει σε καρπό, ο οποίος χρησιμοποιείται στην φυτοθεραπευτική για τις ηρεμιστικές και καταπραϋντικές του ιδιότητες.

Η χρήση του φυτού από τους Ιθαγενείς της Νοτίου Αμερικής ως ηρεμιστικό, έγινε γνωστή μετά τις πρώτες εξορμήσεις των Ισπανικών και Πορτογαλικών εξερευνητών/κατακτητών.

Συμπερασματικά

Είναι αρκετά τα θεραπευτικά βότανα που χρησιμοποιούνται είτε ως αφεψήματα είτε και σε συμπληρώματα και η επιλογή τους πρέπει να βασίζεται αφενός στην «τεκμηριωμένη» αποτελεσματικότητα και αφετέρου στις εξατομικευμένες ανάγκες του καθενός

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ:

1/ NATURAL STANDARD HERBAL PHARMACOTHERAPY , AN EVIDENCE-BASED APPROAACH, Catherine Ulbricht – Erica Seamon

2/ NATURAL STANDARD HERBAL & SUPPLEMENT GUIDE , AN EVIDENCE-BASED REFERENCE , Catherine Ulbricht